Mechanizm działania fali uderzeniowej
Fala uderzeniowa ESWT (Extracorporeal Shock Wave Therapy) to nowoczesna i nieinwazyjna metoda leczenia, która wspomaga naturalne procesy regeneracyjne organizmu. Stosuje się ją od wielu lat w ortopedii, rehabilitacji i medycynie sportowej, a jej skuteczność potwierdzają liczne badania naukowe.
Na początku uważano, że fala uderzeniowa działa głównie poprzez wywoływanie mikrourazów, które pobudzają procesy naprawcze w tkankach. Dziś wiadomo, że działa znacznie precyzyjniej – pobudza komórki do samoregeneracji poprzez tzw. mechanotransdukcję, czyli przekształcanie impulsu mechanicznego w reakcję biologiczną. Jak wygląda zabieg oraz zastosowanie fali uderzeniowej można przeczytać tutaj: https://optima.clinic/eswt
Integralność komórek
W prawidłowym zakresie terapeutycznym fala uderzeniowa nie uszkadza komórek ani tkanek. Badania mikroskopowe potwierdzają, że po zabiegu nie dochodzi do martwicy ani apoptozy (czyli naturalnej śmierci komórki).
Efekty regeneracyjne i poprawa ukrwienia zależą jednak od dawki energii. Najlepsze rezultaty obserwuje się przy energii do 0,15 mJ/mm² EFD. Zbyt wysoka energia może wpływać negatywnie na komórki, dlatego parametry terapii zawsze dobiera specjalista.
Na skuteczność zabiegu wpływają również takie czynniki, jak rodzaj urządzenia generującego falę oraz liczba impulsów zastosowanych podczas sesji.
Angiogeneza – tworzenie nowych naczyń krwionośnych
Jednym z głównych efektów działania fali uderzeniowej jest angiogeneza, czyli proces tworzenia nowych naczyń krwionośnych. Dzięki temu poprawia się krążenie w miejscu leczenia, a tkanki szybciej się regenerują.
Fala uderzeniowa pobudza komórki do uwalniania substancji o nazwie VEGF (czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego). To białko, które stymuluje powstawanie nowych naczyń i poprawia dotlenienie tkanek.
Pod wpływem terapii zwiększa się również produkcja tlenku azotu (NO) – naturalnego związku rozszerzającego naczynia krwionośne.
Dzięki tym procesom poprawia się mikrokrążenie, a tkanki szybciej się regenerują. Zjawisko to zostało potwierdzone w licznych badaniach, m.in. przy leczeniu niedokrwienia kończyn, mięśnia sercowego czy w regeneracji skóry.
Rekrutacja komórek progenitorowych i waskulogeneza
Fala uderzeniowa ESWT pobudza także proces zwany waskulogenezą, czyli tworzenie nowych naczyń z tzw. komórek progenitorowych (czyli młodych komórek zdolnych do przekształcania się w różne typy tkanek).
Podczas zabiegu zwiększa się poziom czynnika SDF-1, który działa jak „sygnał przyciągający” komórki naprawcze z krwiobiegu do miejsca urazu. Tam różnicują się one w komórki naczyń krwionośnych i wspierają proces gojenia.
Badania pokazują, że po ESWT rośnie liczba komórek progenitorowych we krwi, a także zwiększa się aktywność komórek macierzystych, co sprzyja szybszej regeneracji i naprawie tkanek.
Proces zapalny a regeneracja tkanek
Stan zapalny często kojarzy się negatywnie, ale w przypadku regeneracji tkanek jest on niezbędnym etapem naprawy.
Terapia ESWT wywołuje łagodny i kontrolowany proces zapalny, który pomaga organizmowi pozbyć się uszkodzonych komórek i przygotowuje miejsce do odbudowy.
Pod wpływem impulsu mechanicznego uwalnia się wewnątrzkomórkowe RNA, które aktywuje receptor odpornościowy TLR3 (Toll-Like Receptor 3). To uruchamia wydzielanie cytokin – substancji regulujących odpowiedź układu odpornościowego i wspierających proces regeneracji.
W efekcie wzrasta liczba tzw. makrofagów M2, czyli komórek przeciwzapalnych, które wspomagają gojenie.
Dodatkowo ESWT zwiększa elastyczność komórek – umożliwia im zmianę funkcji i ponowne wykorzystanie w procesach naprawczych. Dzięki temu np. fibroblasty (komórki tkanki łącznej) mogą przekształcić się w komórki śródbłonka, które budują naczynia krwionośne.
Mechanotransdukcja – biologiczna odpowiedź na bodziec mechaniczny
Mechanotransdukcja to proces, dzięki któremu komórki „czują” falę uderzeniową i reagują na nią biologicznie.
W błonie komórkowej znajdują się specjalne receptory – integryny – które przekazują sygnał do wnętrza komórki i uruchamiają szlaki naprawcze.
Podczas terapii powstają również:
- mikropęcherzyki błonowe (kontrolowane przez białko caveolin-1),
- egzosomy – mikroskopijne pęcherzyki zawierające RNA, które przekazują sygnały regeneracyjne innym komórkom,
- adenozynotrójfosforan (ATP) – naturalny nośnik energii, aktywujący receptory wspomagające regenerację.
Co ciekawe, badania wykazały, że samo podanie egzosomów powstałych po ESWT daje podobny efekt regeneracyjny jak wykonanie terapii. To dowodzi, że regeneracja po fali uderzeniowej wynika z aktywacji naturalnych mechanizmów komórkowych, a nie z mikrourazów tkanek.
Podsumowanie
Terapia falą uderzeniową ESWT działa wielopoziomowo i w pełni naturalnie.
Pobudza organizm do samoregeneracji poprzez:
- tworzenie nowych naczyń krwionośnych (angiogenezę),
- aktywację komórek macierzystych i progenitorowych,
- stymulowanie łagodnego, kontrolowanego stanu zapalnego,
- uruchamianie naturalnych procesów naprawczych w komórkach.
Dzięki tym mechanizmom ESWT skutecznie wspomaga leczenie urazów, przeciążeń i chorób układu ruchu, a także przyspiesza gojenie tkanek.
To bezpieczna, bezinwazyjna i potwierdzona naukowo metoda, która pozwala organizmowi wrócić do pełnej sprawności w naturalny sposób..
Źródło:
ESWT Guidelines – International Society for Medical Shockwave Treatment (ISMST),
Daegu, Korea Południowa, 20 lipca 2023
